Πολιτική ανάλυση του Οκτωβρίου 2025

Το της πόλεως όλης ήθος, ομοιούται τοις άρχουσιν.

- Ισοκράτης

Του Χρήστου Σταμκόπουλου

Πηγή εικόνας: CNN.gr

Προσοχή! Ότι αναγράφεται στο συγκεκριμένο πόστ ή γενικότερα στο μπλοκ είναι προσωπικές μου απόψεις και κατανοήσεις. Αν θέλετε άποψη ειδικού θα σας συμβούλευα να ψάξετε σε ακαδημαϊκούς κύκλους για μια πιο σαφή άποψη. Ευχαριστώ πολύ για την κατανόηση.

Του Χρήστου Σταμκόπουλου

Τα σημαντικότερα νέα στην Ελλάδα:

Ο μήνας ξεκίνησε δυναμικά: η χώρα «πάγωσε» τη 1η Οκτωβρίου με 24ωρη γενική απεργία ενάντια σε νομοσχέδιο που προβλέπει 13ωρη εργάσιμη ημέρα — χιλιάδες εργαζόμενοι σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα κατέβηκαν στους δρόμους σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Σε δημόσια τοποθέτησή του στις 7 Οκτωβρίου, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε ότι «δεν υπάρχει οικονομικό μέλλον χωρίς πολιτική σταθερότητα». Αυτό δείχνει πως η κυβέρνησή του επιχειρεί να συσχετίσει τον αναπτυξιακό λόγο με τη συνέχεια της διακυβέρνησης έχει ενδιαφέρον: συνδέει τα “μεγάλα αφηγήματα” με τα υλικά (εργασία, οικονομία, κοινωνία). Στον κοινωνικό τομέα, η αντιπαράθεση για το εργασιακό (13ωρη ημέρα) αναδεικνύει μία τομή: ενώ σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης τίθεται ως στόχος η μείωση του χρόνου εργασίας και η βελτίωση της ποιότητας εργασίας, η Ελλάδα φαίνεται να κινείται αντίστροφα, γεγονός που δημιουργεί ένταση ανάμεσα σε κοινωνικές ομάδες και διοίκηση.

Στον οικονομικό τομέα, η εικόνα για την Ελλάδα είναι συνολικά θετική. Η τράπεζα HSBC προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης περίπου 2,2 % το 2025, με μείωση του δημόσιου χρέους και απόσυρση των κινδύνων. Επίσης, ο μηχανισμός του International Monetary Fund (ΔΝΤ) διαπίστωσε πως η ελληνική οικονομία εμφανίζει ανθεκτικότητα, τα μη-εξυπηρετούμενα δάνεια πέφτουν και η προοπτική είναι βελτιούμενη. Ωστόσο και εν εδώ βρίσκεται το «μελανό σημείο» η πολιτική του εργασιακού χρόνου (13ωρη ημέρα) δημιουργεί ερωτήματα για την ισορροπία μεταξύ ανάπτυξης και κοινωνικής δικαιοσύνης, δλδ: μπορείς να έχεις υψηλότερο ρυθμό οικονομίας αλλά με ποιους όρους για τους εργαζόμενους.

Τα σημαντικότερα νέα στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Η 7η Σύνοδος της 7th European Political Community Summit (στην Κοπεγχάγη στις 2 Οκτωβρίου) αποτέλεσε σημαντικό σημείο: η ΕΕ επιβεβαιώνει την εκτίμησή της ότι η ασφάλεια, η γεωπολιτική γειτνίαση και η στρατηγική αυτονομία αποκτούν πρωταρχικό ρόλο. Παράλληλα, οι πιέσεις για τήρηση των κανόνων ESG και βιώσιμης ανάπτυξης συνεχίζουν να διαμορφώνουν το πολιτικό πεδίο αν και αντιμετωπίζουν αντιστάσεις από κάποιο “εσωτερικό κατεστημένο” της Ένωσης. Ενώ η Ελλάδα συμμετέχει ως κράτος-μέλος, η έμφαση στην σταθερότητα και η στάση της προς τα βαθύτερα διαρθρωτικά ζητήματα (όπως η αγορά εργασίας, η παραγωγικότητα, η ενέργεια) συνδέει τις «τοπικές» εξελίξεις με το ευρωπαϊκό πλαίσιο. Η ευρωπαϊκή οικονομία αντιμετωπίζει χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης από το παρελθόν, με την Ένωση να εντείνει προσπάθειες για αύξηση επενδύσεων, ενίσχυση αποταμιεύσεων και ολοκλήρωση των χρηματοπιστωτικών της υποδομών. Για παράδειγμα, η Ένωση των Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων αποτελεί πρωτοβουλία που στοχεύει στο να μετατρέψει τα διαθέσιμα κεφάλαια σε ανάπτυξη.Το αντίστοιχο πλαίσιο: η Ελλάδα (μέσω της ΕΕ) επωφελείται από την ανάκαμψη, αλλά και καλείται να αντιμετωπίσει τις δικές της δομικές προκλήσεις (χαμηλή παραγωγικότητα, μεγάλες ώρες εργασίας, κοινωνικές ανισότητες).

Τα σημαντικότερα νέα στις ΗΠΑ

Στις ΗΠΑ, τον Οκτώβριο διαφάνηκαν έντονες εντάσεις γύρω από τον προϋπολογισμό και την αύξηση του δημόσιου χρέους: νέες προβλέψεις αναφέρουν πως το δημόσιο χρέος πρόκειται να εκτοξευθεί πάνω από ποσοστά που σήμερα θεωρούνται «ευρωπαϊκά προβληματικά». Σε κοινωνικό επίπεδο, η οικονομία των ΗΠΑ αντέχει αλλά η ανισότητα μεγαλώνει: η ανώτερη τάξη αποκομίζει μεγάλο μέρος της υπεραξίας από την επένδυση στην τεχνολογία, ενώ τα χαμηλότερα εισοδήματα βιώνουν μεγαλύτερη πίεση (πληθωρισμός, κόστη ζωής). Η Αμερική αποτελεί μία ενδογενώς δυναμική κοινωνία που ωστόσο καλείται να διαχειριστεί ασυμμετρίες κάτι που θυμίζει τις προκλήσεις που αντιμετώπισαν και ευρωπαϊκές χώρες στο παρελθόν. Παρά τις αστερίσκους και τις προειδοποιήσεις, η οικονομία των ΗΠΑ εξακολουθεί να δείχνει δυναμική με υψηλή επένδυση σε τεχνολογία, συνεχόμενη κατανάλωση και σχετική ανθεκτικότητα. Όμως το χρέος και η βιωσιμότητα του δημοσιονομικού μοντέλου είναι πραγματικά μεγάλα ερωτήματα και όπως δείχνουν οι αναλύσεις, το «αίμα» δεν είναι πάντα ορατό αλλά η πίεση υπάρχει.

Τα σημαντικότερα νέα σε όλο τον κόσμο

Στη διεθνή σκηνή, η πιο ηχηρή εξέλιξη ήταν η επιβολή νέων κυρώσεων των ΗΠΑ κατά των ρωσικών πετρελαϊκών εταιρειών Rosneft και Lukoil. Η πρώτη μεγαλη οικονομική κίνηση υπό τη νέα θητεία του Τραμπ, καθώς η Ρωσία απάντησε χαρακτηρίζοντάς τες “εχθρικές ενέργειες”. Ταυτόχρονα, η ΕΕ ανακοίνωσε το 19ο πακέτο κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας, ενώ στο εσωτερικό της Ένωσης αναπτύσσονται υποψίες και αντιστάσεις, όπως η κριτική του Ορμπάν στην Ουγγαρία προς τις πολιτικές της ΕΕ.

Το Νόμπελ Ειρήνης του 2025 απονεμήθηκε στη María Corina Machado από τη Βενεζουέλα για τον αγώνα της υπέρ της δημοκρατίας στη χώρα της. Στην Ιταλία, έγιναν γενικές απεργίες και διαδηλώσεις υπέρ της Παλαιστίνης ως αντίδραση στη στήριξη της χώρας στην κρίση της Μέσης Ανατολής.

Στο γεωπολιτικό επίπεδο, η ένταση γύρω από το Αρκτικό, οι μετατοπίσεις στις αλυσίδες εφοδιασμού, η επίδραση της κλιματικής αλλαγής και η αυξανόμενη ανταγωνιστικότητα ΗΠΑ–Κίνας έθεσαν νέα διλήμματα στρατηγικής.

Σύμφωνα, με την έκθεση του ΔΝΤ, ο παγκόσμιος ρυθμός ανάπτυξης θα υποχωρήσει ελαφρώς, αλλά οι προοπτικές παραμένουν επισφαλείς. Η αβεβαιότητα εντείνεται από τον κίνδυνο προστατευτισμού, τις χρηματοπιστωτικές αναταράξεις και τις πιέσεις στο εμπόριο, καθώς οι χώρες αναπροσαρμόζουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους υπό το βάρος της γεωπολιτικής πίεσης.