Τα άκρα, η ιστορία και το twitter

 «Ο κόσμος είναι η Ελλάδα που διαστέλλεται. Η Ελλάδα είναι ο κόσμος που συστέλλεται». 

Βικτωρ Ουγκω

Προσοχή! Ότι αναγράφεται στο συγκεκριμένο πόστ ή γενικότερα στο μπλοκ είναι προσωπικές μου απόψεις και κατανοήσεις. Αν θέλετε άποψη ειδικού θα σας συμβούλευα να ψάξετε σε ακαδημαϊκούς κύκλους για μια πιο σαφή άποψη. Ευχαριστώ πολύ για την κατανόηση. 

Του Χρήστου Σταμκοπουλου

Εισαγωγή 

Αν μπείτε στο twitter μια μέρα και διαβάσετε αρκετά post από διάφορους χρήστες θα καταλάβετε ότι μπήκατε σε κάποιο διεθνές συνέδριο φασιστών που ο κάθε εθνικιστής θέλει την χωρά του άλλου ή ένα μεγάλο κομμάτι της ώστε ο ίδιος και η χωρά του να δημιουργήσουν την μεγάλη τους χωρά! Και από την άλλη έχεις τους κομμουνιστές που πολεμούν για χώρες ελεύθερες, σοσιαλιστικές και ενωμένες κάτω από ένα σκοπό: την καταστροφή της αστικής τάξης και την δημιουργία μιας αταξικής κοινωνίας. Όμως γιατί υπάρχουν αυτές οι ιδέες? Ποιοι τις λατρεύουν? και γιατί η ακροδεξιά όπως και η ακροαριστερά είναι απαραίτητες σε κάθε κράτος

Κύριο Μέρος 

Η Ιστορία δεν είναι ποτέ ουδέτερη. Οι πολιτικοί χώροι των άκρων τη μεταχειρίζονται επιλεκτικά. Η άκρα δεξιά προβάλλει εθνικά μεγαλεία, παραδοσιακές αξίες και συχνά ρομαντικοποιεί τα αυταρχικά καθεστώτα του παρελθόντος όπως χούντα και δικτατορία του Μεταξά. Ενώ η άκρα αριστερά στηρίζεται σε αφηγήσεις για λαϊκές εξεγέρσεις, καταπιεσμένους πληθυσμούς και αντικαπιταλιστική πάλη όπως τα χρόνια της παρισινής κομμούνας, της ΕΣΣΔ και της κομμουνιστικής Κίνας. Και οι δύο χώροι, παρότι αντίπαλοι, συμμερίζονται μια κοινή πρακτική: τη χρήση της ιστορίας για τη νομιμοποίηση της ιδεολογίας τους.

Από memes με τον Στάλιν και τον Χίτλερ μέχρι threads που «αναλύουν» ιστορικά γεγονότα με συνοπτικές φράσεις, η ιστορία διαμελίζεται, απλοποιείται και επανασυντίθεται σύμφωνα με τις ανάγκες της στιγμής. Το Twitter έτσι μετατρέπεται σε ιστορικό πεδίο μάχης, όπου ο διάλογος υποκαθίσταται από slogans και η πολυπλοκότητα από ψευδοεπιστημονικες αφηγήσεις περί ανυπαρξίας του ολοκαυτώματος.

Η άκρα δεξιά και η άκρα αριστερά προσελκύουν με ισχυρές ταυτότητες και ξεκάθαρους εχθρούς. Σε έναν κόσμο που μοιάζει αβέβαιος και πολύπλοκος, τα άκρα προσφέρουν βεβαιότητα, κάθαρση και ίντριγκα– δηλαδή ακριβώς ο, τι λειτουργεί καλύτερα σε έναν αλγόριθμο όπως του Twitter. Οι ακραίες αφηγήσεις ευδοκιμούν γιατί συγκινούν, σοκάρουν, εξοργίζουν – και άρα κυκλοφορούν.

Η τακτική των «viral threads» με τίτλους όπως «Τι δεν σου είπαν για τον κομμουνισμό» ή «Η αλήθεια για τον εθνικισμό» έχει γίνει τρόπος ιδεολογικής διάδοσης. Όμως ο κίνδυνος εδώ είναι διπλός: πρώτον, η Ιστορία χάνει τη σύνθεσή της, την επιστημονικότατα της και την σοβαρότητα της και εκλαϊκεύεται δίχως έλεος· και δεύτερον, τα κοινωνικά δίκτυα ενισχύουν την εντύπωση πως η κοινωνία είναι χωρισμένη σε δύο αντιμαχόμενες φυλές.

Παρόλο που οι ακραίες φωνές δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα την πλειοψηφία, η έντονη δραστηριότητά τους στο Twitter τις κάνει να φαίνονται κυρίαρχες. Το φαινόμενο του echo chamber –ο κοινωνικός αλγόριθμος που σου δείχνει κυρίως αυτά που ήδη πιστεύεις– ενισχύει την εντύπωση ότι «όλοι σκέφτονται όπως εγώ», ενώ στην πραγματικότητα ο χρήστης απλώς κολυμπά μέσα στη δική του ιδεολογική φούσκα.

Όμως τα άκρα προσφέρουν κάτι σημαντικό όσο και αναγκαίο για την κοινωνική δομή. Προσφέρουν ελπίδα στους ελαφρόμυαλους και φθηνό στρατιωτικό δυναμικό στις δεξιές κυβερνήσεις. Οι αριστεροί προσφέρουν θέαμα και προβλήματα και έτσι η εκάστοτε κυβέρνηση μπορεί να καλύψει ίσως μια είδηση που θα την έπληττε στις δημοσκοπήσεις. Κακήν κακώς τα άκρα βοηθάνε τα μετριοπαθή κόμματα να ξεφεύγουν και να κρύβουν τα λάθη τους ή τις ατέλειες τους.

Επίλογος 

Καταλήγοντας, αν και τα άκρα είναι λάθος και προβληματικά είναι αναγκαίο κακό στην κοινωνία οπού ζούμε καθώς, όπως η διατροφή μας πρέπει να περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά ώστε να έχουμε ένα υγιές σώμα, έτσι και μια κοινωνία χρειάζεται τα ακραία στοιχειά ώστε να μπορεί να επιβιώσει ομαλά. Ο φασίστας σαν το πατατάκι δίπλα από την μπύρα καθώς βλέπεις μπάλα και ο κομμουνισμός σαν το παγωτό στην παράλια.