Εγχειρίδιον, Επίκτητος
Ταράττει τους ανθρώπους ου τα πράγματα, αλλά τα περί των πραγμάτων δόγματα.
- Επίκτητος
Ο Επίκτητος μελετάει κάποιο έγγραφο ή γράφει κάτι καθώς κοιτάει σε διαφορετική κατεύθυνση από τα γραπτά του και παρατηρείτε και η πατερίτσα του.
Του Χρήστου Σταμκόπουλου
Εισαγωγή:
Ο Επίκτητος ο Ιεραπολίτης, έζησε μεταξύ 50 και 130 μ.Χ. Γεννήθηκε σχεδόν ένα αιώνα μετά τον θάνατο του ιδρυτή της Στοάς Ζήνωνα, ήταν 15 χρονών όταν κατά διαταγή αυτοκτόνησε ο Σένεκας και δεν πρόλαβε να δει την άνοδο του Μάρκου Αυρήλιου, που θαύμαζε το έργο του. Γεννήθηκε δούλος και υπηρετούσε τον Επαφροδιτο στην Ρώμη. Η φιλοσοφία του εναρμονίζεται με την ζωή καθώς κουτσός λόγω που ο κύριος του έβαλε το πόδι σε ένα μάγγανο, προηγουμένως ο Επικτητος τον είχε προειδοποίησε και μετέπειτα αφού έχασε το πόδι του περιορίστηκε σε ολίγα σχόλια πάντα με χαμόγελό και ηρεμία. Όταν ήταν δούλος στην Ρώμη είχε την δυνατότητα να παρακολουθήσει τα μαθήματα του Μουσώνιου Ρούφου (30-101π.Χ), ενός αγλάου, στωικού δασκάλου, ετρουσκικής καταγωγής, ο οποίος είχε ανοίξει μια φιλοσοφική σχολή στην Ρώμη. Όμως η ιστορία τον προσπέρασε καθώς τα χειρόγραφα του καταστράφηκαν από τον χριστιανικό "φονταμενταλισμό". Από τα λίγα που ξέρουμε ο Ρούφος, ανέφερε και πρόβαλε την ισότητα των δυο φύλων, την ισονομία για τους δούλους και την ελευθερία του λόγου. Ο Επίκτητος περιληπτικά έθεσε την φιλοσοφία του δασκάλου του σε δύο απλές λέξεις "ανέχου και απέχου", δλδ (να έχεις υπομονή και εγκράτεια). Όταν απελευθερώθηκε δεν σταμάτησε να ζει όπως φιλοσοφούσε, λιτά και μετρημένα. Όπως και ο Σωκράτης έτσι και ο Επίκτητος δεν έγραφε αλλά οι παραδόσεις του ήταν όλες προφορικές. Ο δικός του Πλάτωνας ήταν ο ιστορικός Φλάβιος Αρριανός μετέπειτα έπαρχος Καππαδοκίας, ο οποίος ξεκίνησε τις σπουδές του στην σχολή στην Νικόπολη. Ο Επίκτητος πολλές φορές έρχεται σε συγγένεια ήθους και αρχών με τον χριστιανισμό και ειδικότερα τις επιστολές του Απόστολου Παύλου. Η ραχοκοκαλιά της στωικής φιλοσοφίας εναρμονίζονταν πλήρως με τις χριστιανικές διδαχές καθώς και οι δυο προέβαλαν την άρνηση των υλικών αγαθών και των κοσμικών απολαύσεων.
Συμβουλές του Επίκτητου για μια καλή ζωή :
Αν ζούσε σήμερα ο Επίκτητος, το πρώτο πράγμα που θα έθετε ως την ανώτερη αρχή στην ζωή μας θα ήταν η αρχή της εξάρτησης και της μη εξάρτησης. Συγκεκριμένα πράγματα που εξαρτώνται από μας και άλλα που δεν εξαρτώνται. Αυτά που εξαρτώνται από μας είναι οι κρίσεις μας, οι ροπές, οι επιθυμίες και αποστροφές μας δηλαδή φύσει ελεύθερα και ακώλυτα. Ενώ όλα τα υπόλοιπα δεν εξαρτώνται από μας άρα δεν πρέπει και να μας ελέγχουν την συναισθηματική μας κατάσταση όπως: το σώμα, η περιουσία, η φήμη και τα αξιώματα, δηλαδή επισφαλείς. Άρα αν θέλεις να ελέγξεις πράγματα που δεν εξαρτώνται από σένα τότε θα υποφέρεις και θα αναστατώνεσαι κάθε μέρα της ύπαρξης σου. Αλλά πράγματα πρέπει να τα απορρίψεις τελείως και αλλά να τα αναβάλεις προς το παρόν όταν βλέπεις ότι δεν μπορείς να ζητάς ευδαιμονία και πλούτο μαζί, ούτε ελευθέρια και εξουσία. Ακόμα μια άλλη βασική αρετή είναι να μην ψεύδεσαι και να μην υποκρίνεσαι. Αυτό που δείχνεις στους έξω πρέπει να είναι και αυτό που δείχνεις στον εαυτό σου κάθε μέρα.
Ακόμα μην προσπαθείς να αποφεύγεις την μοίρα σου είτε αυτό ονομάζεται αρρώστια, ένδεια ή και θάνατος. Επιπλέον το κάθε πραγμα που σου δημιουργει ευφορια οπως ενα καλο βιβλιο ή ενα νοστιμο φαγητο ή καλες διακοπες, πρωτα θα πρεπει να στοχαζεσαι περι του τινος ειναι αυτο και να το μειωνεις καθως αν το χασεις να μην ταραχθεις αλλα να αποδεχτεις την ροη των πραγματων οπως μας τα φερνει η ζωη. Συνεχιζοντας πολυ ανθρωποι ταραζονται οχι με τα ιδια τα πραγματα ή τους ανθρωπους αλλα για την αποψη ή ιδεα που εχουν γι' αυτα ή γι' αυτους. Προσθετοντας, ειναι ανιαρο να χαιρεσαι για πλεονεκτηματα που δεν ειναι δικα σου, οπως η ομορφια ή ο πλουτος καθως και τα δυο χανονται ή καταστρεφονται στο περασμα του χρονου. Διαπιστωνοντας, οτι στην σημερινη εποχη οι ανθρωποι με βλακωδες τροπο προσπαθουμε να ελεξγουμε την εξελιξη των γεγονοτων ενω θα επρεπε να τα δεχομαστε και να τα εναρμονιζομαστε οπως εχουν καθως ετσι θα ειμαστε πιο ευτυχεις.
Στη συνεχεια αν εισαι αρρωστος καταλαβε αυτο οτι μπορει η αρρωστια σου να ειναι εμποδιο για το σωμα σου αλλα οχι ομως για την βουληση σου αν δεν το θελει η ιδια. Ειναι λαθος να λεμε οτι εχασα αλλα οτι επεστρεψα. Για παραδειγμα δεν εχασες εναν συγγενη σου αλλα τον επεστρεψες στον Θεο, δεν εχασες την περιουσια σου αλλα την επεστρεψες στον Θεο, καθως ποτε δεν ηταν δικα σου διοτι δεν ηταν σπιτι σου αλλα πανδοχειο εκει που εμενες. Ειναι καλυτερα να ζεις μεσα στην ενδεια παρα μεσα στην δυστυχια με πλουτη, και παντα να λες: "Τοσο κοστιζει η ψυχικη γαληνη, τοσο η αταραξια" και να πραττεις αναλογα με τις περιστασεις. Ακομα και σημερα βλεπεις τους ανθρωπους να βιαζονται ενω δεν καταλαβαινουν οτι η υπομονη ειναι η μεγαλυτερη αρετη, περιμενε και θα' ρθει αυτο που αναζητας.
Οταν τα σημαδια ειναι δυσοιωνα και αρχιζεις να σκεφτεσαι ασχημα για τον μελλον σου ειναι το χειροτερο πραγμα που μπορεις να πραξεις εκεινη την στιγμη. Καλυτερα περιμενε για να δεις τι θα γινει και να θυμασαι οτι δεν θα επηρεασει αυτα που ελεγχεις αλλα αυτα που δεν ελεγχεις. Μια παρομοια κατασταση ειναι η εξης, πας στην λαικη αγορα και θες να παρεις μαρουλια. Ομως τα εχει πολλη ακριβα ο μαναβης αρα δεν τα παιρνεις αλλα συγχυζεσαι οταν καποιος που εχει παραπανω χρηματα τα αγοραζει. Αυτο που δεν καταλαβαινεις ειναι οτι εσυ δεν εδωσες τα χρηματα και δεν πηρες τα μαρουλια ενω ο αλλος εδωσε τα χρηματα και πηρε τα μαρουλια. Αρα, μην περιμενεις να παρεις χωρις να δωσεις και καποιες φορες ειναι καλυτερα γιατι υποτιμαμε τον εαυτο μας με το να αγορασουμε αυτα τα μαρουλια.
Ακομα να θυμασαι οτι οπως εσυ βαζεις στοχους του μηνα αλλα θες να τους πετυχεις, ετσι και το κακο δεν υπαρχει στην φυση αλλα δημιουργειται απο μας. Μια μερα ξυπνησες και θες να κατακτησεις τους ολυμπιακους αγωνες, και γω φιλε μου θελω! Ομως θα πρεπει να θυσιασεις και τα αναλογα ωστε να φτασεις στην κορυφη, μπορεις να τα θυσιασεις? Αν εβλεπες καποιον ή καποια να παραδιδει το σωμα του/της στο καθε τυχαρπαστο θα αγανακτουσες, εσυ ομως γιατι το κανεις με τον ψυχισμο σου. Ακομα στο σημερινο μαντειο οπου ειναι τα σημαδια της φυσης να αναζητας μονο οταν θες να ξερεις την εκβαση μιας ενεργειας σου οπως και ο Σωκρατης.
Ο Επίκτητος φιλοτεχνημένος σε εξώφυλλο σύγχρονου βιβλίου
Άλλες υποδείξεις:
Αν βρεθείς με ανθρώπους αδαείς μην ομιλείς.
Μην γελάς ασταμάτητα και χωρίς μέτρο.
Να αρνείσαι την διασκέδαση με χυδαίους ανθρώπους.
Όταν κάποιος έρθει και σε ενημερώσει ότι κάποιος σε κακολογεί, εσύ μην δικαιολόγησε και απάντα: "Φαίνεται πως αγνοούσε τ 'άλλα μου ελαττώματα, αλλιώς δεν θα 'λέγε μόνο αυτά".
Δεν χρειάζεται να πας συχνά στα δημόσια θεάματα.
Στις δημόσιες ακροάσεις να παραμένεις ακοινώνητος, με ευπρέπεια και ηρεμία.
Να αποφεύγεις να κάνεις τους άλλους να γελούν.
Σε συζητήσεις να μην προβάλλεις τα μικρά σου κατορθώματα ως άθλους.
Ακόμη να αποφεύγεις τις αισχρολογείς.
Μην υπερεκτιμάς τις δυνάμεις σου καθώς θα τα χάσεις όλα.
Αν ξεπεράσεις το μέτρο είτε στην τροφή είτε στο ποτό είτε στην συμπεριφορά τότε έρχεται γκρεμός για σένα.
Η διανοητική ανεπάρκεια παρατηρείται σε ανθρώπους που γυμνάζονται, πίνουν, τρώνε, αφοδεύουν και συνουσιάζονται πολύ.
Όλα τα πράγματα στην ζωή έχουν δυο όψεις, πάρε την αισιόδοξη.
Τα σημάδια του ανθρώπου που προοδεύει είναι : δεν λέει ψέματα, δεν κολακεύει, δεν κατηγορεί, δεν περιαυτολογεί, δεν μέμφεται μόνο τον εαυτό του. Ακόμα όταν κάποιος τον κατηγορεί δεν δικαιολογείται όταν ξέρει ότι έπραξε λάθος και όταν τον κολακεύουν από μέσα του γελάει με την πνευματική του ένδεια.
.jpg)
.jpg)
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου